How TO Increase Wheat Production : अधिक गव्हाच्या उत्पादनासाठी या 10 सोप्या पद्धतींचा वापर करा, उत्पन्न दुप्पट तिप्पट होईल : गहू हे रब्बी हंगामातील महत्त्वाचे पीक आहे. भारतातील अनेक राज्यांमध्ये गव्हाची मोठ्या प्रमाणावर लागवड होते. प्रत्येक शेतकऱ्याचे स्वप्न असते की, पिकांचे उत्पादन अधिक व दर्जेदार असावे. मात्र, योग्य माहितीच्या अभावामुळे उत्पादन घटते. गहू उत्पादन वाढवण्यासाठी शेतकऱ्यांनी काही खास पद्धती अवलंब केल्या तर ते उत्पादन मोठ्या प्रमाणावर वाढवू शकतात.
या लेखात, गहू उत्पादन वाढवण्यासाठी 10 सोप्या आणि प्रभावी पद्धती सांगितल्या आहेत. या पद्धतींचा अवलंब करून शेतकरी अधिक उत्पादन घेऊ शकतात आणि चांगल्या गुणवत्तेचा गहू मिळवू शकतात.
How TO Increase Wheat Production
गहू उत्पादन वाढवण्यासाठी पद्धती
गव्हाची लागवड करताना बियाण्यांची निवड, वेळेवर पेरणी, खत व्यवस्थापन आणि तण नियंत्रण यांसारख्या गोष्टींवर लक्ष देणे गरजेचे आहे. खालील पद्धतींमुळे तुम्हाला गहू उत्पादनात चांगला फायदा मिळू शकतो.
1) योग्य जातीची निवड करा
गव्हाच्या बियाण्यांची निवड खूप महत्त्वाची आहे. शेतकऱ्यांनी त्यांच्या क्षेत्रासाठी शिफारस केलेल्या वाणांची (Varieties) निवड करावी. स्थानिक हवामान व जमिनीच्या प्रकारानुसार वाणांची निवड केल्यास उत्पादन वाढण्याची शक्यता असते.
उदाहरणार्थ, उत्तरेकडील भागासाठी “HD-3086” किंवा “PBW-343” सारख्या जाती चांगल्या आहेत. तर, मध्य भारतासाठी “शरबती” गहू अधिक उत्पादन देते.
ALSO READ
- Gram cultivation: चण्याची ही नवीन जात शेतकऱ्यांना मालामाल करेल उत्पादन तिप्पट होईल
- Ladki Bahin News: सरकारकडून नव्या वर्षात लाडक्या बहिणींना मिळणार नवं गिफ्ट?
2) बियाण्यांची गुणवत्ता तपासा
“जसे बियाणे तसा दर्जा” हा नियम शेतीत नेहमी लक्षात ठेवा. पेरणीपूर्वी बियाण्यांची गुणवत्ता चाचणी (Germination Test) करणे खूप महत्त्वाचे आहे. बियाण्यांची उगवणक्षमता किमान 80% असावी.
- बियाण्यांवर फंगीसायड्स (Fungicides) वापरून प्रक्रिया करावी.
- सरकारी केंद्रांवरून किंवा मान्यताप्राप्त विक्रेत्यांकडूनच बियाणे खरेदी करा.
3) योग्य वेळ निवडा
गव्हाची पेरणी वेळेवर करणे उत्पादनासाठी अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
- 15 ऑक्टोबर ते 25 नोव्हेंबर हा कालावधी गव्हासाठी योग्य मानला जातो.
- उशिरा पेरणीमुळे उत्पादनात घट होऊ शकते.
- जर उशीर झाला तर लवकर पक्व होणाऱ्या जातींची निवड करावी.
4) माती परीक्षण करा आणि खत व्यवस्थापन करा
गव्हाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी मातीची सुपीकता खूप महत्त्वाची आहे.
- पेरणीपूर्वी माती परीक्षण (Soil Testing) करून आवश्यकतेनुसार खतांचा वापर करा.
- नत्र, स्फुरद, आणि पालाश (NPK) यांचे प्रमाण योग्य ठेवावे.
- रासायनिक खतांचा जास्त वापर टाळा.
- जैविक खतांचा (Organic Manure) समावेश करा.
5) तणांचे नियंत्रण करा
गव्हाच्या पिकात तणांचे प्रमाण कमी ठेवणे खूप गरजेचे आहे. तणांमुळे गव्हाच्या झाडांना पोषणमूल्ये मिळत नाहीत.
- तणनाशक (Herbicides) योग्य प्रमाणात फवारावे.
- सुरुवातीच्या 30-35 दिवसांत तण नियंत्रणावर लक्ष केंद्रित करावे.
6) सिंचनाची काळजी घ्या
गव्हाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी योग्य प्रमाणात पाणी देणे गरजेचे आहे.
- गहू पिकाला 4-6 वेळा सिंचनाची आवश्यकता असते.
- उगवणीपासून दाणे पक्व होईपर्यंत नियमित पाणी द्यावे.
- शेवटच्या टप्प्यात पाणी साचू देऊ नये, कारण यामुळे दाण्यांची गुणवत्ता कमी होते.
7) तापमान नियंत्रणावर लक्ष ठेवा
गव्हाच्या पिकासाठी 20°C ते 25°C तापमान योग्य मानले जाते.
- तापमान जास्त असल्यास नियमित सिंचन करा.
- अचानक तापमानात बदल झाल्यास कृषी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.
8) पीक रोग आणि कीड व्यवस्थापन
गहू पिकावर विविध कीड व रोगांचा प्रादुर्भाव होतो. उदाहरणार्थ, गहू पिकाला “कांदेरी रोग” किंवा “तांबट रोग” जडतो.
- कीटकनाशकांची (Insecticides) योग्य फवारणी करावी.
- रोग झाल्यास कृषी विज्ञान केंद्रांशी संपर्क साधावा.
9) काढणी योग्य पद्धतीने करा
गहू पिकाची काढणी योग्य वेळी करणे महत्त्वाचे आहे.
- गहू पूर्णपणे पक्व झाल्यावर काढणी करावी.
- कंबाईन हार्वेस्टर (Combine Harvester) वापरून काढणी केली तर वेळ आणि श्रम वाचतात.
- हाताने काढणी करताना दाण्यात ओलावा 20-25% ठेवावा.
10) गहू साठवणीसाठी योग्य पद्धती वापरा
गव्हाच्या काढणीनंतर तो स्वच्छ करून व्यवस्थित वाळवावा.
- गहू पूर्ण वाळल्यानंतर स्वच्छ एअरटाइट कंटेनर (Airtight Containers) मध्ये साठवावा.
- साठवण करताना गव्हावर फंगीसिड पावडरचा हलका थर लावावा.
गहू उत्पादन वाढवण्यासाठी FAQ (सर्वाधिक विचारले जाणारे प्रश्न)
Q1) गव्हाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी कोणती जात निवडावी?
उतर: आपल्या क्षेत्रासाठी शिफारस केलेल्या वाणांची निवड करावी.
Q2) गहू पेरणीसाठी योग्य वेळ कोणता?
उतर: 15 ऑक्टोबर ते 25 नोव्हेंबर हा कालावधी योग्य आहे.
Q3) गहू पिकाला किती पाणी लागते?
उतर: गहू पिकाला 4-6 सिंचनाची आवश्यकता असते.
Q4) तण नियंत्रणासाठी कोणती पद्धत वापरावी?
उतर: तणनाशकांचा वापर करून तण नियंत्रित करता येते.
Q5) गहू काढणीसाठी कोणती साधने वापरावीत?
उतर: कंबाईन हार्वेस्टर किंवा रीपर बाइंडर मशीनचा वापर फायदेशीर ठरतो.
निष्कर्ष
गहू उत्पादन वाढवण्यासाठी योग्य नियोजन आणि पद्धतींचा अवलंब करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. बियाण्यांची गुणवत्ता, माती परीक्षण, वेळेवर सिंचन, आणि तण नियंत्रण यावर विशेष लक्ष केंद्रित केले पाहिजे. योग्य तापमान आणि खत व्यवस्थापन करून उत्पादनात वाढ करता येते. शेतकऱ्यांनी या उपायांचा अवलंब केल्यास त्यांना चांगल्या दर्जाच्या गव्हाचे उत्पादन मिळेल आणि बाजारात चांगला दर मिळवता येईल.
या लेखातील पद्धतींमुळे गहू उत्पादनात चांगला फायदा मिळू शकतो. तुम्हीही या टिप्स वापरून उत्पादन वाढवा आणि शाश्वत शेतीला प्रोत्साहन द्या.