Jamin Varsa Hakka : भारतामध्ये, वारसा हक्काने मिळालेली संपत्ती म्हणजे कुटुंबातील पिढी दर पिढी हस्तांतरित होणारी स्थावर किंवा जंगम मालमत्ता. अशी संपत्ती अनेकांना कुटुंबातल्या पूर्वजांकडून मिळते. परंतु, अनेक लोकांना हे नेहमी विचारले जाते की, जर त्यांनी ही वारसा हक्काने मिळालेली संपत्ती विकली, तर त्यावर कर लागेल का? आणि कोणते कायदे आणि नियम लागू होतात? यावर सरकारने काही महत्त्वाचे नियम लागू केले आहेत, ज्यामुळे भांडवली नफ्यावर (Capital Gains Tax) कर चुकवता येतो किंवा त्यावर सवलत मिळू शकते.
जर तुम्ही पणजोबा किंवा आजोबांकडून मिळालेल्या मालमत्तेचा विचार करत असाल आणि ती विकण्याचा विचार करत असाल, तर यासाठी विविध कर नियम, सवलती आणि प्रक्रिया समजून घेणं खूप महत्त्वाचं आहे.
हे पण वाचा : सरकारी योजनेतून महिन्याला मिळवा 9000 हजार रुपये लगेच पहा
वारसा हक्काने मिळालेल्या जमिनीच्या विक्रीवरील कर (Tax Rules on Inherited Property Sale) | jamin varsa hakka
वारसा हक्काने मिळालेली संपत्ती विकल्यावर, त्यावर भांडवली नफा कर (Capital Gains Tax) लागू होतो. हे कर दोन प्रकारांमध्ये विभागले जातात – अल्पकालीन भांडवली नफा कर (Short-Term Capital Gains Tax – STCG) आणि दीर्घकालीन भांडवली नफा कर (Long-Term Capital Gains Tax – LTCG).
1. अल्पकालीन भांडवली नफा कर (Short-Term Capital Gains Tax – STCG)
जर तुमची संपत्ती २४ महिन्यांच्या आत विकली गेली, तर ती अल्पकालीन भांडवली नफा कराच्या श्रेणीत येते. यामध्ये तुम्हाला तुमच्या उत्पन्नाच्या कर स्लॅबनुसार कर भरावा लागतो.
2. दीर्घकालीन भांडवली नफा कर (Long-Term Capital Gains Tax – LTCG) | jamin varsa hakka
जर संपत्ती २४ महिन्यांपेक्षा जास्त काळ ठेवल्यानंतर विकली गेली, तर ती दीर्घकालीन भांडवली नफा म्हणून गणली जाते. यावर २०% दराने कर लागू होतो.
मूळ किंमत आणि धारणा कालावधी (Original Cost and Holding Period)
मूळ खरेदी किंमत कशी ठरवली जाते?
वारसा हक्काने मिळालेल्या संपत्तीच्या बाबतीत, तिचे मूळ खरेदी मूल्य (Original Acquisition Cost) हे तुमच्या पूर्वजांनी त्या संपत्तीसाठी भरलेली रक्कम म्हणून गणली जाते. जर तुमच्याकडे असलेली संपत्ती १ एप्रिल २००१ च्या आधी खरेदी केली गेली असेल, तर त्या तिथल्या बाजारमूल्याचं (Fair Market Value – FMV) स्वीकारण्याची मुभा मिळते.
हे पण वाचा : मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेत अपात्र महिलांना किती कोटी मिळाले? पहिल्यांदा आला आकडा समोर पहा संपूर्ण माहिती ?
धारणा कालावधी कसा मोजला जातो?
वारसा हक्काने मिळालेल्या संपत्तीच्या बाबतीत धारणा कालावधी हा मूळ मालकाच्या मालकीच्या कालावधीसह मोजला जातो. याचा अर्थ, जर तुमच्या पणजोबांनी १९८० मध्ये जमिन खरेदी केली असेल आणि तुम्ही ती २०२४ मध्ये विकली, तर धारणा कालावधी १९८० पासून मोजला जाईल.
वारसा हक्काने मिळालेल्या जमिनीच्या विक्रीवरील कर कमी करण्याचे मार्ग (Tax Saving Options) | jamin varsa hakka
1. कलम ५४ (Section 54) – नवीन घर खरेदी करून कर वाचवा
तुम्ही विक्रीतून मिळालेली रक्कम नवीन घर खरेदी करण्यासाठी वापरली, तर तुम्हाला कलम ५४ अंतर्गत कर सवलत मिळू शकते. नवीन घर विक्रीच्या तारखेपासून २ वर्षांच्या आत खरेदी करणे किंवा ३ वर्षांत बांधकाम पूर्ण करणे आवश्यक आहे. यामुळे तुम्ही दीर्घकालीन भांडवली नफा कर (LTCG Tax) टाळू शकता.
2. कलम ५४EC (Section 54EC) – बॉण्डमध्ये गुंतवणूक करा
तुम्ही REC, NHAI सारख्या भांडवली नफा बॉण्डमध्ये गुंतवणूक केली, तर तुम्हाला ५० लाख रुपयांपर्यंत करसवलत मिळू शकते. यासाठी त्याच्यावर ५ वर्षांचा लॉक-इन कालावधी आहे.
3. भांडवली नफा खाते (Capital Gains Account Scheme – CGAS)
जर तुम्हाला त्वरित नवीन घर खरेदी करता येत नसेल, तर बँकेत भांडवली नफा खाते उघडून रक्कम जमा करू शकता. यामुळे तुम्हाला पुढील ३ वर्षांपर्यंत कर सवलत मिळते.
भारतात वारसा कर (Inheritance Tax) लागू होतो का?
सध्या भारतात वारसा कर नाही. याचा अर्थ, तुम्ही पणजोबा किंवा आजोबांकडून मिळालेल्या संपत्तीसाठी कोणताही वारसा कर भरावा लागत नाही. पण, जर तुम्ही ती संपत्ती विकली, तर तुम्हाला भांडवली नफा कर (Capital Gains Tax) भरावा लागेल.
हे पण वाचा : महाकुंभ मध्ये महाजाम सोपे नाही स्नान लगेच जाणून घ्या
निष्कर्ष (Conclusion)
वारसा हक्काने मिळालेली संपत्ती विकता येते, परंतु त्यावर भांडवली नफा कर लागू होतो.
कराची गणना मूळ मालकाने त्या संपत्तीला खरेदी करताना भरलेल्या रकमेच्या आधारावर केली जाते.
जर संपत्ती २४ महिन्यांपेक्षा जास्त काळ ठेवल्यास, २०% दीर्घकालीन भांडवली नफा कर लागू होतो.
नवीन घर खरेदी करून किंवा बॉण्डमध्ये गुंतवणूक करून तुम्ही कर वाचवू शकता.
भारतात वारसा कर नाही, पण विक्री केल्यास कर भरावा लागतो.
जर तुम्ही वारसा हक्काने मिळालेल्या संपत्तीला विकण्याचा विचार करत असाल, तर योग्य कर नियोजन करणं आवश्यक आहे. यासाठी योग्य सल्लागारांचा सल्ला घेणं तुम्हाला फायदेशीर ठरेल.
समाप्ती
आशा आहे की, या लेखामध्ये दिलेल्या माहितीने तुम्हाला वारसा हक्काने मिळालेल्या संपत्तीच्या विक्रीवरील कर नियम समजून घेण्यास मदत केली असेल. त्यावर लागू होणारे नियम, कर सवलती, आणि भांडवली नफा कराचे विविध पर्याय जाणून घेतल्यामुळे तुम्हाला कायद्यानुसार योग्य निर्णय घेता येईल.