प्रस्तावना : Vihir Anudan Yojana : महाराष्ट्र सरकारने शेतकऱ्यांसाठी एक महत्वाची योजना सुरु केली आहे, ज्यामुळे त्यांना पाण्याचा सुयोग्य पुरवठा मिळवता येईल. ‘विहीर अनुदान योजना 2025’ हि योजना महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजनेअंतर्गत (मनरेगा) शेतकऱ्यांसाठी लागू करण्यात आली आहे. या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना सिंचन विहीर खोदण्यासाठी 4 लाख रुपये पर्यंत अनुदान मिळणार आहे.
महात्मा गांधी राष्ट्रीय ग्रामीण रोजगार हमी योजना (मनरेगा) ने ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांना पाणी पुरवठा आणि सिंचनाचे साधन उपलब्ध करून देण्यासाठी ही योजना लागू केली आहे. महाराष्ट्र राज्यात भूजल सर्वेक्षण व विकास यंत्रणेच्या अहवालानुसार अजून 3 लाख 87 हजार 500 विहिरी खोदण्याची क्षमता आहे. यामुळे शेतकऱ्यांना अधिक जलसंपदा उपलब्ध होईल, ज्याचा उपयोग शेतीच्या उत्पादन वाढवण्यासाठी होईल.
हे पण वाचा : फेब्रुवारीचा हफ्ता यादिवशी खात्यात जमा, महिलांना मिळणार 2,100 रुपये
योजनेची वैशिष्ट्ये:
या विहीर अनुदान योजनेची मुख्य वैशिष्ट्ये पुढीलप्रमाणे आहेत:
- प्राधान्य देण्यात आलेले गट:
- अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, भटक्या जमाती, विमुक्त जाती यांना प्राधान्य दिले जाते.
- दारिद्र्य रेषेखालील कुटुंबे, महिला कर्ता कुटुंबे, विकलांग कुटुंबे यांनाही या योजनेचा लाभ मिळणार आहे.
- सिमांत शेतकरी (2.5 एकरपर्यंत) आणि अल्प भूधारक शेतकरी (5 एकरपर्यंत) यांनाही अर्ज करण्याचा हक्क आहे.
- सिंचनाचे फायदे:
या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना त्यांच्या शेतातील पाणी व्यवस्थापन सुधारता येईल. विशेषत: दुष्काळग्रस्त भागातील शेतकऱ्यांना याचा मोठा फायदा होईल. सिंचन विहिरीमुळे पिकांना आवश्यक पाणी मिळेल, ज्यामुळे उत्पादन वाढेल.
पात्रता निकष: Vihir Anudan Yojana
विहीर अनुदान योजना प्राप्त करण्यासाठी शेतकऱ्यांना काही महत्वाचे निकष पूर्ण करावे लागतील.
- अर्जदाराकडे किमान एक एकर सलग शेतजमीन असणे आवश्यक आहे.
- पिण्याच्या पाण्याच्या विहिरीपासून 500 मीटरपेक्षा जास्त अंतरावर सिंचन विहीर खोदता येईल.
- अनुसूचित जाती-जमाती आणि दारिद्र्य रेषेखालील कुटुंबांसाठी दोन विहिरींमधील 150 मीटर अंतराची अट लागू नाही.
- खासगी विहिरीपासूनही 150 मीटर अंतराची अट लागू राहणार नाही.
हे पण वाचा : शिलाई मशीन योजनेसाठी अर्ज सुरू पहा आवश्यकता कागदपत्रे आणि लगेच अर्ज करा
महत्वाची कागदपत्रे: Vihir Anudan Yojana
शेतकऱ्यांनी विहीर अनुदान योजनेसाठी अर्ज करतांना खालील कागदपत्रांची आवश्यकता आहे:
- सातबाराचा ऑनलाईन उतारा.
- 8-अ चा ऑनलाईन उतारा.
- मनरेगा जॉब कार्डची प्रत.
- सामुदायिक विहिरीसाठी अर्ज करताना 40 गुंठे सलग जमिनीचा पंचनामा.
- पाणी वापराबाबतचे करारपत्र.
अर्ज प्रक्रिया:
विहीर अनुदान योजनेसाठी अर्ज कसा करावा, याची माहिती पुढीलप्रमाणे आहे:
- ग्रामपंचायतीकडे अर्ज:
शेतकऱ्यांना ग्रामपंचायतीत जाऊन अर्ज भरणे आवश्यक आहे. याप्रसंगी, अर्ज पेटी दर सोमवारी उघडली जाते, आणि ग्रामपंचायतीकडून ऑनलाइन अर्ज भरले जातात. - अर्जाचे ऑनलाईन भरणे:
अर्ज जमा करण्याच्या प्रक्रियेत डेटा एंट्री ऑपरेटर किंवा ग्राम रोजगार सेवक यांच्याकडून अर्ज पूर्ण केला जातो. - दाखला आणि पोच पावती:
अर्ज केल्यावर, शेतकऱ्यांनी ग्रामपंचायतीकडून अर्जाची पोच पावती घेणं महत्त्वाचं आहे.
हे पण वाचा : पीक विमा मंजूर झाला का? फक्त 2 मिनिटांत घरबसल्या फक्त दोन मिनिटांत स्टेटस मिळवा
कालमर्यादा आणि अनुदान:
विहिरीच्या कामाची प्रशासकीय मान्यता मिळाल्यानंतर, विहीर पूर्ण करण्यासाठी साधारणपणे 2 वर्षांचा कालावधी दिला जातो. अपवादात्मक परिस्थितीत (उदा. दुष्काळ, पूर इत्यादी) हा कालावधी 3 वर्षांपर्यंत वाढवता येतो. प्रत्येक जिल्ह्याच्या भौगोलिक परिस्थितीवर आधारित विहिरीचा आकार आणि अनुदानाचे दर निश्चित केले जातात.
महत्वाच्या अटी:Vihir Anudan Yojana
- अर्जदाराच्या सातबाऱ्यावर आधीपासून विहिरीची नोंद नसावी.
- एकापेक्षा जास्त शेतकरी एकत्र येऊन विहीर घेऊ शकतात, परंतु त्यांच्या एकत्रित जमिनीचे सलग क्षेत्र एक एकरपेक्षा जास्त असावे.
- अर्जदार मनरेगा जॉब कार्डधारक असावा.
योजनेचे फायदे:
विहीर अनुदान योजनेचे शेतकऱ्यांसाठी विविध फायदे आहेत:
- सिंचनाचा पुरवठा:
शेतकऱ्यांना पाणी मिळाल्यामुळे त्यांचा उत्पादन खर्च कमी होईल. त्यांना एक नियमित पाणी पुरवठा मिळेल, ज्यामुळे पिकांचा दर्जा आणि उत्पादन वाढू शकेल. - दुष्काळी भागात फायदा:
दुष्काळग्रस्त भागात विहिरींमुळे पाणी पुरवठा चांगला होईल. यामुळे शेतकऱ्यांना पाण्याची उपलब्धता राहील आणि त्यांनी कमी पाण्यात अधिक उत्पादन घेता येईल. - सामुदायिक विहिरींमुळे छोटे शेतकरीही फायद्यात:
सामुदायिक विहिरींमुळे छोट्या शेतकऱ्यांनाही सिंचनाचा लाभ मिळेल.
हे पण वाचा : शेतकऱ्यांना मिळणार पॉलिसी, काय आहे पीक विमा पॉलिसी अभियान?
शेतकऱ्यांसाठी सूचना:Vihir Anudan Yojana
शेतकऱ्यांनी अर्ज करतांना काही गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात:
- कागदपत्रांची पडताळणी:
सर्व कागदपत्रांची योग्यतापूर्ण पडताळणी करा. अर्जासोबत जोडलेली कागदपत्रे अद्ययावत असावीत. - पोच पावती घ्या:
अर्ज ग्रामपंचायतीकडून भरल्यावर, पोच पावती मिळवणे अत्यंत आवश्यक आहे. - प्राधिकृत कालावधीत काम पूर्ण करा:
विहिरीचे काम मंजूर झाल्यानंतर विहित कालावधीत पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
निष्कर्ष: Vihir Anudan Yojana
विहीर अनुदान योजना महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांसाठी एक मोठी संधी आहे. योग्य नियोजन आणि अंमलबजावणीतून शेतकऱ्यांना पाण्याचा सुयोग्य पुरवठा मिळू शकतो, ज्यामुळे त्यांच्या शेतीची उत्पादकता वाढेल. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना सर्व कागदपत्रे पूर्ण आणि अद्ययावत असावी लागतात. शासनाने केलेली तरतूद आणि दिलेले प्राधान्य विशेषतः छोट्या आणि सीमांत शेतकऱ्यांसाठी एक वरदान ठरणार आहे.
योजना शेतकऱ्यांच्या आर्थिक स्थितीला सुधारणा करण्यास मदत करेल आणि शेतीला एक नवीन दिशा मिळवून देईल.