मृत्युपत्र म्हणजे काय?
Mrutyupatra In Marathi : मृत्युपत्र (Will) म्हणजे एखाद्या व्यक्तीने आपल्या मृत्यूनंतर आपल्या संपत्तीचं वाटप कसं व्हावं याबाबत केलेला कायदेशीर दस्तऐवज. अनिश्चित भविष्याची तयारी करताना मृत्युपत्र तयार करणं फार महत्त्वाचं आहे. मृत्युपत्रातून व्यक्ती आपल्या इच्छेनुसार मालमत्ता कोणाला मिळावी आणि कोणाला नको हे स्पष्टपणे नमूद करू शकते.
मृत्युपत्र काय आहे आणि ते का तयार करावे? | Mrutyupatra In Marathi
मृत्युपत्र म्हणजे भविष्यातील अनिश्चित परिस्थितींसाठी केलेले नियोजन, ज्यामध्ये सर्वात मोठी अनिश्चितता म्हणजे मृत्यू. जर तुमच्याकडे काही संपत्ती असेल आणि तुमच्या निधनानंतर ती कुणाला मिळावी किंवा कुणाला मिळू नये, अशी तुमची इच्छा असेल, तर ती संकल्पना स्पष्ट करण्यासाठी मृत्युपत्र आवश्यक ठरते. काही ठिकाणी याला इच्छापत्र असेही म्हणतात.
है पन वाचा : खरीप 2025 साठी महाबीज बियाणे दर जाहीर
मृत्युपत्राचे कायदेशीर फायदे:
कायदेशीरदृष्ट्या बंधनकारक – जर मृत्युपत्र हे सक्षम आणि स्वेच्छेने तयार केले गेले असेल, तर ते कायदेशीर मान्यतेस पात्र असते.
भारतीय उत्तराधिकार कायदा, 1925 अंतर्गत मृत्युपत्र तयार करता येते.
हे हस्तलिखित किंवा टंकलिखित स्वरूपात असू शकते.
मृत्युपत्र कोणी तयार करू शकतो?
ज्याच्यावर मालमत्तेची निर्विवाद मालकी आहे आणि जो मानसिकदृष्ट्या सुदृढ आहे, तो कोणीही मृत्युपत्र तयार करू शकतो.
जबरदस्तीने किंवा फसवून तयार करण्यात आलेले मृत्युपत्र वैध ठरत नाही.
एखादी व्यक्ती आपले मृत्युपत्र अनेक वेळा बदलू शकते, परंतु शेवटचे तयार केलेले आणि वैध मृत्युपत्रच ग्राह्य धरले जाते.
मृत्युपत्र का आवश्यक आहे? | Mrutyupatra In Marathi
मालमत्तेचं योग्य नियोजन
वारसांमध्ये वाद टाळण्यासाठी
अल्पवयीन मुलांच्या संगोपनाची जबाबदारी निश्चित करण्यासाठी
धर्मादाय संस्थांना दान देण्याचा अधिकार ठेवण्यासाठी
कायदेशीर दस्तऐवजाच्या माध्यमातून इच्छित वारसाला मालमत्ता हस्तांतरण
कोण तयार करू शकतो मृत्युपत्र?
ज्या व्यक्तीचं मानसिक व शारीरिक आरोग्य सक्षम आहे
ज्याच्या मालकीतील संपत्तीवर पूर्ण हक्क आहे
केवळ स्वतःच्या इच्छेने तयार केलेलं मृत्युपत्रच वैध मानलं जातं
कितीही वेळा मृत्युपत्र करता येतं, परंतु शेवटचं मृत्युपत्रच ग्राह्य धरलं जातं
मृत्युपत्रात कोणती माहिती असावी? | Mrutyupatra In Marathi
व्यक्तिगत माहिती: मृत्युपत्र करणाऱ्याचं पूर्ण नाव, वय, पत्ता, जन्मतारीख
मालमत्तेची यादी: स्थावर (जमीन, घरे) आणि जंगम मालमत्ता (बचत खाते, म्युच्युअल फंड, सोने इ.)
लाभार्थ्यांची माहिती: नाव, वय, पत्ता, नाते
अल्पवयीन लाभार्थ्यांसाठी संरक्षकाची माहिती
पूर्वीच्या मृत्युपत्राचा रद्दबातल उल्लेख (जर असेल तर)
मृत्युपत्र तयार करताना कोणताही दबाव नव्हता याचा उल्लेख
मृत्युपत्र तयार करताना घ्यायची काळजी
वैद्यकीय प्रमाणपत्र जोडणं – मृत्युपत्र लिहिण्याच्या वेळी मानसिक व शारीरिक आरोग्य ठणठणीत असल्याचं दाखवण्यासाठी
दोन साक्षीदारांची उपस्थिती आणि स्वाक्षरी
प्रत्येक पानावर स्वाक्षऱ्या
तारीख व ठिकाणाचा उल्लेख
साक्षीदारांची पूर्ण माहिती
मृत्युपत्र नोंदणी – कायद्याची माहिती | Mrutyupatra In Marathi
भारतीय नोंदणी कायद्यानुसार मृत्युपत्र नोंदवणं बाध्यकारी नाही. त्यासाठी नोंदणी शुल्क व मुद्रांक शुल्कातून सूट देण्यात आली आहे. मात्र, भविष्यातील कायदेशीर वाद टाळण्यासाठी मृत्युपत्राची नोंदणी करणे फायदेशीर ठरते.
वडिलोपार्जित व वैयक्तिक मालमत्ता
स्वकष्ट अर्जित मालमत्ता: मृत्युपत्रात वाटप करता येते
वडिलोपार्जित मालमत्ता: केवळ आपल्या हक्काच्या भागापुरती वाटप करता येते, कारण वारसांचे हक्क जन्मतःच निर्माण होतात
है पन वाचा : 2025 : मध्ये मोठी संधी! बांधकाम कामगारांच्या मुलांना मिळणार Free Laptop किंवा Tablet – त्वरित अर्ज करा!
मृत्युपत्र कधी लागू होते?
मृत्युपत्र मृत्यूनंतरच प्रभावी होते. त्यासाठी कोणतीही कालमर्यादा नसली, तरी इच्छापत्राला आव्हान देण्यासाठी 3 वर्षांच्या आत न्यायालयात अर्ज करावा लागतो.
निष्कर्ष – Mrutyupatra In Marathi
मृत्युपत्र म्हणजे आपल्या मृत्यूनंतर मालमत्तेचं नियोजन करण्याचा एक महत्त्वाचा कायदेशीर मार्ग. तुमच्याकडे संपत्ती असल्यास, ती इच्छेनुसार कोणाला मिळावी हे ठरवण्यासाठी आजच मृत्युपत्र तयार करा आणि पुढील वादांना आळा घाला.
📢 सूचना: हे लेख केवळ माहितीच्या उद्देशाने आहे. अधिक कायदेशीर सल्ल्यासाठी वकीलांचा सल्ला घेणे उपयुक्त ठरेल.