Property Ownership Details : आजकाल, अनेक लोक भविष्यात प्रॉपर्टीच्या मालकी हक्कांवर होणाऱ्या वादांना टाळण्यासाठी वसीयत तयार करून ठेवतात. वसीयत किंवा वसीयत लेखी असणे हे एक प्रकारे भविष्यातील कुटुंबीयांच्या हक्कांच्या बाबतीत त्यांना एक स्पष्ट दिशा देण्यास मदत करते. पण प्रश्न असा आहे की, केवळ वसीयत केल्याने प्रॉपर्टीचा मालकी हक्क मिळतो का? याबाबत सुप्रीम कोर्टाने काही महत्वाचे निर्णय दिले आहेत. चला, त्यावर सविस्तर माहिती घेऊया.
१. प्रॉपर्टी मालकी हक्क आणि अधिकार
प्रॉपर्टी मालक म्हणून, संबंधित व्यक्तीला त्या प्रॉपर्टीचे वापर, विक्री, भाड्याने देणे आणि इतर सर्व अधिकार असतात. या अधिकारांसह, ती प्रॉपर्टी त्या व्यक्तीच्या मालकीत असते. परंतु, अनेक लोक असे समजतात की वसीयत किंवा पावर ऑफ अटॉर्नी (Power of Attorney) कागदपत्रांच्या आधारावर त्या प्रॉपर्टीवर मालकी हक्क मिळवता येतो. असे समजून ते वसीयत तयार करतात किंवा पावर ऑफ अटॉर्नी तयार करतात. पण हे खरे आहे का? यावर सर्वोच्च न्यायालयाने दिलेला निर्णय महत्त्वपूर्ण आहे.
२. वसीयत आणि पावर ऑफ अटॉर्नीचे महत्व | Property Ownership Details
आजच्या काळात वसीयत आणि पावर ऑफ अटॉर्नी ह्या कागदपत्रांचा वापर खूप मोठ्या प्रमाणावर केला जातो. अनेक वेळा प्रॉपर्टीची खरेदी, विक्री किंवा हस्तांतरण केल्यावर वसीयत किंवा पावर ऑफ अटॉर्नीच्या आधारावर ते मर्जीने हलवले जातात. पण सुप्रीम कोर्टाच्या निर्णयानुसार, वसीयत किंवा पावर ऑफ अटॉर्नीच्या आधारे केवळ प्रॉपर्टीचा मालकी हक्क मिळत नाही.
सुप्रीम कोर्टाने याबाबत एक महत्त्वाचा निर्णय दिला आहे. याबद्दल सर्व नागरिकांना माहिती असणे आवश्यक आहे, विशेषत: जो कोणी प्रॉपर्टी खरेदी किंवा विक्री करत आहे.
३. वसीयत आणि पावर ऑफ अटॉर्नी अपुरी का ठरते?
सुप्रीम कोर्टाच्या निर्णयानुसार, वसीयत आणि पावर ऑफ अटॉर्नी हे फक्त हक्क हस्तांतरणाची साधने आहेत. त्या कागदपत्रांच्या आधारे प्रत्यक्ष मालकी हक्क सिद्ध होत नाही.
४. सुप्रीम कोर्टाचा निर्णय आणि त्याचे प्रमुख मुद्दे
सुप्रीम कोर्टाने या प्रकरणावर निर्णय घेताना खूप महत्त्वाचे मुद्दे स्पष्ट केले आहेत:
वसीयत आणि पावर ऑफ अटॉर्नी हे फक्त हक्क हस्तांतरणाची साधने आहेत, मालकी हक्काचे प्रतीक नाहीत.
वसीयतकाराच्या मृत्यूनंतरच वसीयत अंमलात येते. वसीयतकार जिवंत असताना, तो त्याची वसीयत रद्द करू शकतो किंवा बदलू शकतो.
जर वसीयतकाराने मृत्यूपूर्वी वसीयत बदलली किंवा रद्द केली असेल, तर त्यावर कोणीही दावा करू शकत नाही.
जर प्रॉपर्टीच्या विक्रीसाठी रजिस्ट्री किंवा सेल डीड (Sale Deed) केली नसेल, तर पावर ऑफ अटॉर्नी या कागदावरून मालकी हक्क सिद्ध केला जाऊ शकत नाही.
५. कोर्टाची स्पष्ट भूमिका
सुप्रीम कोर्टाने स्पष्टपणे सांगितले की, प्रॉपर्टीच्या मालकी हक्कासाठी नोंदणी (Registry) आवश्यक आहे. कोणत्याही प्रॉपर्टीचा मालकी हक्क फक्त रजिस्ट्री किंवा सेल डीडच्या आधारेच मिळवता येतो.
जर पावर ऑफ अटॉर्नी किंवा वसीयत कागदपत्रांचे वापर प्रॉपर्टीवर मालकी हक्क दर्शवण्यासाठी केला जात असेल, तर ते कायद्याच्या विरोधात ठरते. फक्त पावर ऑफ अटॉर्नीच्या आधारे मालकी हक्क सिद्ध केला जाऊ शकत नाही.
६. वसीयतबाबत महत्त्वाचे नियम | Property Ownership Details
वसीयत ही त्या व्यक्तीच्या मृत्यूनंतरच अंमलात येते. वसीयतकर्त्याच्या मृत्यूनंतरच त्या कागदपत्रांवर त्याचे प्रभाव पडतात. वसीयत लेखी असताना त्यात केवळ वसीयतकर्त्याच्या इच्छेची स्पष्टता असते.
वसीयतकर्ता हयात असताना, तो वसीयत रद्द किंवा बदलू शकतो.
वसीयतकर्त्याच्या मृत्यूनंतरही जर प्रॉपर्टीची रजिस्ट्री किंवा हस्तांतरण प्रक्रिया पूर्ण केली नसेल, तर वसीयतेच्या आधारावर मालकी हक्क मिळणार नाही.
७. पावर ऑफ अटॉर्नीचे महत्त्व आणि मर्यादा
सुप्रीम कोर्टाने सांगितले की पावर ऑफ अटॉर्नी ह्या कागदपत्रांद्वारे, व्यक्तीला प्रॉपर्टीवर अधिकार मिळू शकतो, परंतु प्रॉपर्टीचे मालकी हक्क मिळवण्यासाठी रजिस्ट्री किंवा सेल डीडची आवश्यकता आहे.
पावर ऑफ अटॉर्नी धारकाने रजिस्ट्री किंवा सेल डीड तयार केली नसेल, तर तो मालकी हक्क मिळवू शकत नाही.
पावर ऑफ अटॉर्नी धारक केवळ व्यवहारासाठी सक्षम असतो, परंतु त्यासाठी रजिस्ट्री आवश्यक आहे.
८. प्रॉपर्टी मालकीसाठी आवश्यक कागदपत्रे
सुप्रीम कोर्टाने याबाबत काही महत्त्वाचे निर्णय दिले आहेत:
मालकी हक्कासाठी नोंदणीकृत सेल डीड (Registered Sale Deed) आवश्यक आहे.
कोणतीही अचल संपत्ती दुसऱ्या व्यक्तीकडे हस्तांतरित करण्यासाठी नोंदणीकृत दस्तऐवज (Registry) असणे गरजेचे आहे.
वसीयत किंवा पावर ऑफ अटॉर्नीच्या आधारावर मालकी हक्क मिळत नाही. यासाठी नोंदणीकृत सेल डीड आवश्यक आहे.
निष्कर्ष – Property Ownership Details
सुप्रीम कोर्टाच्या या निर्णयानुसार, केवळ वसीयत किंवा पावर ऑफ अटॉर्नीच्या आधारावर प्रॉपर्टीचा मालकी हक्क मिळणार नाही. प्रॉपर्टीच्या मालकी हक्कासाठी रजिस्ट्री किंवा सेल डीड अनिवार्य आहे. वसीयतकर्त्याच्या मृत्यूनंतरच वसीयत लागू होते आणि पावर ऑफ अटॉर्नी धारकाला व्यवहाराचा अधिकार असला तरी, मालकी हक्कासाठी रजिस्ट्री अनिवार्य आहे. त्यामुळे, प्रॉपर्टी मालकी हक्काबाबत कोणताही निर्णय घेताना हे कायदे लक्षात घेणे गरजेचे आहे.
Namo Shetkari Yojana 6th Installment : हो तरच मिळणार नमो शेतकरी पीएम किसान चा हप्ता
महत्त्वाचे मुद्दे लक्षात ठेवा
वसीयत आणि पावर ऑफ अटॉर्नी फक्त अधिकार हस्तांतरणाची साधने आहेत.
प्रॉपर्टीच्या खरेदी-विक्रीसाठी रजिस्ट्री अनिवार्य आहे.
वसीयत मृत्यूनंतर लागू होईल, आणि पावर ऑफ अटॉर्नी धारकाला रजिस्ट्रीची आवश्यकता आहे ( Property Ownership Details ) .