झेंडू लागवड माहिती : 1 हेक्टरमधून 15 लाखांचे उत्पन्न, जाणून घ्या तयारी कशी करावी आज आपण झेंडू लागवड बद्दल सर्व माहिती पाहणार आहोत. झेंडूचे उत्पादन कमी खर्चात अधिक नफा देऊ शकते, त्यामुळे शेतकऱ्यांसाठी हा एक चांगला पर्याय आहे. जर ही माहिती उपयोगी वाटली तर आमच्या व्हॉट्सअप ग्रुपला जॉईन करा आणि शेतीसंबंधी ताज्या अपडेट्स मिळवा.
झेंडू लागवड माहिती
झेंडू लागवड माहिती – QUICK TABLE
| विषय | तपशील |
|---|---|
| प्रमुख प्रकार | आफ्रिकन झेंडू, फ्रेंच झेंडू |
| सुधारित वाण | पुसा संत्रा, पुसा बसंती |
| संकरित वाण | इंका, माया, अटलांटिक, डिस्कव्हरी |
| योग्य जमीन | चांगल्या निचऱ्याची चिकणमाती, pH: 7-7.5 |
| योग्य हवामान | सौम्य, तापमान: 15-30°C |
| लागवड हंगाम | खरीप (जून-जुलै), रब्बी (नोव्हेंबर-डिसेंबर), उन्हाळी (मार्च-एप्रिल) |
| अंतर | आफ्रिकन: 45×45 सेमी, फ्रेंच: 25×25 सेमी |
| सिंचन | उन्हाळा: 6-7 दिवसांनी, हिवाळा: 10-15 दिवसांनी |
| उत्पन्न | 1 हेक्टर: आठवड्याला 3 क्विंटल |
| बाजारभाव | ₹70 प्रति किलो |
| वार्षिक खर्च | ₹1,00,000 |
| वार्षिक नफा | ₹5-6 लाख |
| फुलांचा वापर | सजावट, औषधे, अत्तर, अगरबत्ती |
| विशेष उपाय | वरची छाटणी, वेळेवर सिंचन |
मोकळ्या जमिनीवर झेंडू लागवड
जर तुमच्याकडे शेतात मोकळी जमीन असेल, तर झेंडू लागवड चांगला पर्याय आहे. झेंडू फुलांना नेहमीच बाजारात चांगली मागणी असते. शेतकऱ्यांना नियमित पिकांव्यतिरिक्त झेंडू लागवडीतून अतिरिक्त उत्पन्न मिळवता येते.
मागणी
- झेंडूचे फुलं लग्न, उत्सव, सण, आणि धार्मिक कार्यक्रमात वापरले जातात.
- झेंडूचा उपयोग औषधे, अत्तर, अगरबत्ती, तसेच सजावटीसाठी होतो.
- 12 महिने झेंडूला बाजारात मागणी असते.
ALSO READ
झेंडूच्या प्रजाती व वाण
प्रमुख प्रकार
- आफ्रिकन झेंडू
- वाण: क्लायमॅक्स, कॉलरेट, ज्युबिली इंडियन चीफ.
- विशेषता: मोठे आणि आकर्षक फुलं.
- फ्रेंच झेंडू
- वाण: यलो क्राउन, लेमन जॅम, रस्टी लाड.
- विशेषता: लहान आणि रंगीत फुलं.
सुधारित वाण
- पुसा संत्रा, पुसा बसंती.
संकरित वाण
- इंका, माया, अटलांटिक, डिस्कव्हरी.
झेंडू लागवड कशी करावी?
योग्य जमीन
- चांगल्या निचऱ्याची चिकणमाती माती उत्तम.
- pH: 7-7.5 योग्य.
हवामान
- सौम्य आणि समशीतोष्ण हवामान चांगले.
- तापमान: 15-30°C.
- उष्णता किंवा दंव टाळावा.
हंगाम
- खरीप हंगाम: जून-जुलै.
- रब्बी हंगाम: नोव्हेंबर-डिसेंबर.
- उन्हाळी हंगाम: मार्च-एप्रिल.
झेंडू लागवडीसाठी तयारी
जमीन तयार करणे
- 1 खोल नांगरणी व 3-4 हलक्या नांगरण्या करा.
- शेवटच्या नांगरणीवेळी 15-20 टन शेणखत जमिनीत मिसळा.
- 6 पोती युरिया, 10 पोती सिंगल सुपर फॉस्फेट, 3 पोती पोटॅश मिसळा.
रोपवाटिका तयार करणे
- उंच बेड तयार करा (15-20 सेमी उंच).
- बेडचा आकार: 3×1 मीटर.
- बी पेरणीपूर्वी बाविस्टिनने प्रक्रिया करा.
- हलके सिंचन करा.
लागवड
- रोपे तयार झाल्यावर (10-15 सेमी उंची, 3-4 पाने) लागवड करा.
- आफ्रिकन झेंडूसाठी अंतर: 45×45 सेमी.
- फ्रेंच झेंडूसाठी अंतर: 25×25 सेमी.
पाणी व्यवस्थापन
- उन्हाळ्यात: 6-7 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्या.
- हिवाळ्यात: 10-15 दिवसांच्या अंतराने पाणी द्या.
- जमिनीत ओलावा टिकवणे आवश्यक आहे.
उत्पन्न वाढवण्यासाठी महत्त्वाचे उपाय
- वरचे छाटणी
- रोपाची वरची कळी 2-3 सेमी कापून टाका.
- यामुळे फुलांची संख्या वाढते.
- फुलं तोडणे
- सकाळी किंवा संध्याकाळी फुलं तोडा.
- ताजेपणा टिकवण्यासाठी तोडण्यापूर्वी पाणी द्या.
उत्पन्न आणि नफा
खर्च
- 1 हेक्टर शेतीसाठी वार्षिक खर्च: ₹1,00,000.
उत्पन्न
- 1 हेक्टरमध्ये आठवड्याला 3 क्विंटल फुलं मिळतात.
- बाजारात किंमत: ₹70 प्रति किलो.
- वर्षभरात 5-6 लाख रुपयांपर्यंत नफा.
निष्कर्ष
झेंडू लागवड शेतकऱ्यांसाठी चांगला नफा मिळवून देणारे पीक आहे. योग्य जमिनीची निवड, हवामान, वाण, आणि व्यवस्थापन केल्यास कमी खर्चात जास्त उत्पादन मिळते. त्यामुळे झेंडू हे लहान-मोठ्या शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरते. शेतीच्या अधिक माहितीसाठी आमच्या व्हॉट्सअप ग्रुपमध्ये सहभागी व्हा.
जय महाराष्ट्र!
महत्त्वाचे प्रश्नोत्तरे
Q1. झेंडू लागवड कोणत्या जमिनीत करता येते?
- विविध प्रकारच्या जमिनीत करता येते. चांगल्या निचऱ्याची चिकणमाती उत्तम.
Q2. झेंडू कोणत्या हंगामात लावायचे?
- खरीप, रब्बी, उन्हाळी हंगामात लागवड करता येते.
Q3. झेंडूच्या फुलांना बाजारात मागणी का आहे?
- लग्न, सण, औषधे, अत्तर यांसाठी झेंडू उपयोगी.
Q4. झेंडू उत्पादनासाठी चांगले हवामान कोणते?
- सौम्य तापमान (15-30°C), टाळायचे: उष्णता, थंडी.
Q5. कोणते वाण जास्त उत्पादनक्षम आहेत?
- सुधारित: पुसा संत्रा, पुसा बसंती.
- संकरित: इंका, माया.