नमस्कार शेतकरी मित्रांनो! शेतातील उत्पादन वाढवण्यासाठी विज्ञान आणि नव तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने मोहरीच्या नवीन वाणांची लागवड करणे आता शक्य झाले आहे. मोहरी पिकातील सुधारणा व शास्त्रज्ञांनी विकसित केलेली नवी वाण “पुसा मोहरी 32” शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात लक्षणीय वाढ करू शकते. ह्या लेखात आपण मोहरी लागवड (Mohri Lagwad) करण्याचे फायदे, पुसा मोहरी 32 या नवीन वाणाचे वैशिष्ट्ये, लागवड प्रक्रिया, आणि अधिक उत्पादन कसे घ्यावे या बाबत सविस्तर माहिती घेणार आहोत.
Table of Contents
- पुसा मोहरी 32: उच्च उत्पादन देणारी नवी वाण
- पुसा मस्टर्ड 32 ची वैशिष्ट्ये काय आहेत?
- है पण वाचा : हरभऱ्याच्या या नवीन जातीतून मिळणार एकरी 40 क्विंटल उत्पादन दाना अधिक मोठा असल्यामुळे बाजारात अधिक मागणी
- मोहरी लागवड कशी करावी? (Mohri Lagwad Process)
- सुधारित वाणाचा उपयोग कसा करावा?
- मोहरी पिकाच्या लागवडीतील फायदे
- अधिक उत्पादन मिळवण्यासाठी काही महत्वाच्या टिप्स
- आणखी एक फायदेशीर वाण: HQPM-28 मका
- FAQ: मोहरी लागवडाबाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
- निष्कर्ष: मोहरी लागवड वाढवण्याची संधी
पुसा मोहरी 32: उच्च उत्पादन देणारी नवी वाण
कृषी संशोधन केंद्र, भारतीय कृषी संशोधन संस्था (IARI), नवी दिल्ली यांनी विकसित केलेली पुसा मोहरी 32 वाण मोहरीच्या लागवडीसाठी एक नवीन दिशा ठरली आहे. ही वाण विशेषतः कमी पाण्याच्या ताणात देखील टिकाऊ आहे आणि तुलनेने कमी कालावधीत पिक पक्व होते. ह्या वाणाचे काही प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
1) सिंचन क्षमता: कमी पाण्यावर टिकणारी ही वाण रब्बी हंगामात वेळेवर पेरणीसाठी उपयुक्त आहे.
2) लागवड क्षेत्र: पुसा मोहरी 32 ची लागवड मुख्यतः राजस्थान, पंजाब, दिल्ली, हरियाणा, पश्चिम उत्तर प्रदेश, जम्मू आणि काश्मीर, तसेच हिमाचल प्रदेशात होऊ शकते.
3) उत्पादन क्षमता: पुसा मोहरी 32 च्या सरासरी उत्पादन क्षमता 27.1 क्विंटल प्रति हेक्टर आहे, तर जास्तीत जास्त उत्पादन क्षमता 33.5 क्विंटल प्रति हेक्टर इतकी नोंदली गेली आहे.
4) तेलाचे प्रमाण: मोहरीच्या या जातीमध्ये 38% पर्यंत तेलाचे प्रमाण आहे, जे शेतकऱ्यांसाठी एक अतिशय फायदेशीर वैशिष्ट्य आहे.
पुसा मस्टर्ड 32 ची वैशिष्ट्ये काय आहेत?
मोहरीचा पुसा मस्टर्ड 32 वाण झोन-2 साठी सोडण्यात आला आहे. यामध्ये राजस्थान (उत्तर आणि पश्चिम प्रदेश), दिल्ली, हरियाणा, पंजाब, पश्चिम उत्तर प्रदेश, जम्मू आणि काश्मीर आणि हिमाचल प्रदेश यांचा समावेश आहे. या भागातील शेतकरी मोहरीच्या या जातीची लागवड करून चांगले उत्पादन घेऊ शकतात. पुसा मोहरी 32 या जातीची वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत-
- मोहरीची ही जात रब्बी हंगामात वेळेवर पेरणी आणि सिंचन अवस्थेसाठी योग्य आहे.
- मोहरीच्या या जातीच्या मुख्य स्टेमची लांबी 73 सेंटीमीटर पर्यंत आहे. या जातीच्या शेंगा घनता खूप जास्त आहे.
- मोहरीची ही जात १३२ ते १४५ दिवसांत पक्व होते.
- या मोहरी जातीचे सरासरी उत्पादन 27.1 क्विंटल प्रति हेक्टर आहे.
- या मोहरी जातीची कमाल उत्पादन क्षमता ३३.५ क्विंटल प्रति हेक्टर आहे.
- मोहरीच्या या जातीमध्ये तेलाचे प्रमाण ३८ टक्क्यांपर्यंत असते.
- मोहरीची ही जात कमी पाण्याचा ताण सहन करणारी आहे.
है पण वाचा : हरभऱ्याच्या या नवीन जातीतून मिळणार एकरी 40 क्विंटल उत्पादन दाना अधिक मोठा असल्यामुळे बाजारात अधिक मागणी
मोहरी लागवड कशी करावी? (Mohri Lagwad Process)
मोहरी लागवड करताना काही गोष्टींची विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. खालील पद्धतींनी शेतकरी अधिक उत्पादन घेऊ शकतात:
1) जमिनीची निवड आणि तयारी: मोहरीसाठी हलकी व मध्यम काळी माती अधिक योग्य आहे. पेरणीपूर्वी जमिनीत योग्यरित्या नांगरणी करून, खताची मात्रा घालावी. ह्यामुळे जमिनीतील पोषक घटकांची भरपाई होईल.
2) बियाणे निवड: चांगल्या उत्पादनासाठी पुसा मोहरी 32 सारख्या सुधारित बियाण्यांचा वापर करावा.
3) पेरणीची वेळ: साधारणत: पेरणी ऑक्टोबरच्या शेवटी किंवा नोव्हेंबरच्या सुरुवातीला करावी. या वेळेत पेरणी केल्यास फुलोरा आणि पक्वता योग्य वेळी येते.
4) खत व्यवस्थापन: मोहरी पिकासाठी नत्र, स्फुरद, आणि पालाश या खतांचे प्रमाण संतुलित करणे आवश्यक आहे. योग्य प्रमाणात खत देणे पिकाच्या गुणवत्तेत वाढ आणू शकते.
सुधारित वाणाचा उपयोग कसा करावा?
मोहरीच्या नवीन वाणाचा उपयोग करताना, पेरणी ते कापणीपर्यंत काही गोष्टींची विशेष काळजी घ्यावी लागते. पुसा मोहरी 32 ची लागवड योग्य वेळी करून, पाणी व्यवस्थापन आणि सिंचनावर विशेष लक्ष देणे गरजेचे आहे. या वाणाचे बीज योग्य अंतराने पेरले जावे, ज्यामुळे मोकळी जागा मिळते आणि झाडांना चांगली वाढ मिळते.
मोहरी पिकाच्या लागवडीतील फायदे
मोहरी लागवडीतून अधिक उत्पादन घेण्यासाठी खालील फायदे आहेत:
1) जास्त उत्पादन क्षमता: पुसा मोहरी 32 ने जास्तीत जास्त उत्पादन मिळू शकते. यामुळे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढवता येते.
2) कमी पाण्याच्या ताणात टिकाव: ही जात कमी पाण्यातही उत्तम प्रकारे वाढू शकते, त्यामुळे ज्या भागात पाणी उपलब्धता कमी आहे, त्या भागात ही वाण फायदेशीर ठरते.
3) तेलाचे जास्त प्रमाण: मोहरी पिकामध्ये तेलाचे प्रमाण 38% पर्यंत असल्याने शेतकऱ्यांना अधिक आर्थिक लाभ मिळतो.
4) सहज सिंचन क्षमता: रब्बी हंगामात ही वाण योग्य सिंचनासह उत्तम उत्पादन देते, त्यामुळे कमी मेहनतीत अधिक नफा मिळतो.
अधिक उत्पादन मिळवण्यासाठी काही महत्वाच्या टिप्स
मोहरी पिकातील उत्पादन वाढवण्यासाठी काही टिप्स खालीलप्रमाणे आहेत:
1) स्मार्ट सिंचन व्यवस्थापन: पिकाच्या प्राथमिक वाढीच्या काळात पाण्याची कमतरता होऊ नये याची काळजी घ्यावी.
2) सजग कीड व रोग नियंत्रण: शेंगा तुडतुडे, लहान किडे आणि लीफ ब्लाइट यासारख्या कीड व रोगांपासून संरक्षणासाठी कीटकनाशकांचा योग्य वापर करावा.
3) अच्छे बीज व वेळेवर पेरणी: उच्च दर्जाचे बीज निवडून वेळेवर पेरणी केल्यास उत्पादन अधिक मिळते.
4) शेतीत यांत्रिक तंत्रज्ञानाचा वापर: यांत्रिक पद्धतीचा वापर करुन लागवड व निंदण करताना वेळ आणि श्रमांची बचत होते.
आणखी एक फायदेशीर वाण: HQPM-28 मका
मोहरीसह मक्याच्या HQPM-28 जातीची लागवडही फायदेशीर ठरते. हरियाणा कृषी विद्यापीठाने विकसित केलेल्या या वाणात प्रथिनाचे प्रमाण अधिक असून, मका हिरव्या चाऱ्यासाठी उपयुक्त आहे. ही वाण उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र, मध्य प्रदेश, आणि छत्तीसगडमध्ये चांगले उत्पादन देते.
FAQ: मोहरी लागवडाबाबत वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न
1) पुसा मोहरी 32 ची सरासरी उत्पादन क्षमता किती आहे?
उत्तर: सरासरी उत्पादन 27.1 क्विंटल प्रति हेक्टर आहे.
2) पुसा मोहरी 32 मध्ये तेलाचे प्रमाण किती आहे?
उत्तर: मोहरीच्या या जातीमध्ये तेलाचे प्रमाण 38% पर्यंत आहे.
3) पुसा मोहरी 32 कोणत्या प्रदेशात लागवड केली जाऊ शकते?
उत्तर: राजस्थान, दिल्ली, हरियाणा, पंजाब, पश्चिम उत्तर प्रदेश, जम्मू आणि काश्मीर, हिमाचल प्रदेश यांसारख्या प्रदेशात लागवड केली जाऊ शकते.
4) HQPM-28 मका पिकाच्या उत्पादन क्षमता किती आहे?
उत्तर: सरासरी उत्पादन 141 क्विंटल प्रति एकर आहे.
5) पुसा मोहरी 32 कधी काढणीसाठी तयार होते?
उत्तर: ही जात 132 ते 145 दिवसांत पक्व होते.
निष्कर्ष: मोहरी लागवड वाढवण्याची संधी
मोहरीच्या पुसा मोहरी 32 आणि मक्याच्या HQPM-28 जाती भारतीय कृषी क्षेत्रात नवा बदल घडवू शकतात. मोहरीतील अधिक तेलाचे प्रमाण, कमी पाण्याचा ताण सहन करण्याची क्षमता, आणि उच्च उत्पादन क्षमता यामुळे शेतकऱ्यांना मोठा आर्थिक लाभ होऊ शकतो. पुसा मोहरी 32 च्या लागवडीद्वारे शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढून देशाच्या कृषी विकासात महत्वपूर्ण योगदान मिळेल.
मोहरी लागवडीतून (Mohri Lagwad) अधिक उत्पादन मिळवण्यासाठी हे सर्व गुणधर्म विचारात घेऊन सुधारित वाणांचा उपयोग करावा. योग्य व्यवस्थापन, तंत्रज्ञानाचा वापर, आणि नवीन जातींची निवड केल्यास शेतकऱ्यांना अधिक नफा मिळू शकतो. या लागवडीचे मार्गदर्शन आणि अद्ययावत माहिती शेतकऱ्यांना अधिक उत्पादनात मदत करू शकते, ज्यामुळे त्यांचे जीवनमान सुधारेल.