Gram cultivation: नमस्कार शेतकरी मित्रांनो! मी आदेश निर्मले, आपल्या ताज्या मराठी बातम्यांमध्ये आपले स्वागत करतो. आज आपण हरभरा लागवड, विशेषतः “पुसा जेजी 16” वाणाविषयी सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत. याशिवाय, या वाणाच्या मदतीने जास्तीत जास्त उत्पादन कसे मिळवावे, यावरही चर्चा करू. लेख पूर्ण वाचा आणि अशा माहितीला घेण्यासाठी आमच्या व्हॉट्सअॅप ग्रुपला जॉइन व्हा.
हरभरा लागवड का महत्त्वाची आहे?
हरभरा हे भारतातील रब्बी हंगामातील महत्त्वाचे कडधान्य पीक आहे. हे पीक अन्नधान्य तसेच जनावरांच्या चाऱ्याकरिता मोठ्या प्रमाणात वापरले जाते. हरभऱ्याची लागवड प्रामुख्याने मध्य प्रदेश, उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र, राजस्थान, आणि गुजरातमध्ये होते. परंतु कमी पाऊस आणि दुष्काळासारख्या आव्हानांमुळे शेतकऱ्यांना बऱ्याच समस्या येतात. अशा परिस्थितीत, “पुसा जेजी 16” वाण हे शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरले आहे.
पुसा जेजी 16 वाणाची वैशिष्ट्ये
पुसा जेजी 16 हे कमी पाण्यात जास्त उत्पादन देणारे वाण आहे. याला दुष्काळ प्रतिरोधक आणि रोग प्रतिरोधक म्हणून विकसित करण्यात आले आहे. याचे प्रमुख वैशिष्ट्ये खालीलप्रमाणे आहेत:
- कालावधी
या वाणाचा पिकण्याचा कालावधी फक्त 110 दिवसांचा आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांना कमी वेळेत चांगले उत्पादन मिळते. - उच्च उत्पादन क्षमता
हे वाण प्रति हेक्टर 1.3 ते 2 टन उत्पादन देते, जे कमी पाण्यातही उत्कृष्ट आहे. - दुष्काळ प्रतिरोधक
हे वाण कोरड्या भागासाठी विकसित करण्यात आले आहे. त्यामुळे जास्त सिंचनाशिवायही चांगले उत्पादन मिळते. - रोग प्रतिकारशक्ती
पुसा जेजी 16 वाण फ्युसेरियम विल्ट आणि स्टंट यांसारख्या प्रमुख रोगांना सहन करते.
पुसा जेजी 16 लागवड का निवडावी?
हरभऱ्याची लागवड करण्यासाठी योग्य वाण निवडणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. पुसा जेजी 16 वाण निवडण्यामागील काही कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
- कोरड्या भागांसाठी उपयुक्त: दुष्काळग्रस्त भागातही हे वाण चांगले उत्पादन देते.
- कमी सिंचनाची गरज: फक्त तीन सिंचनांमध्ये पिकाची चांगली वाढ होते.
- उत्तम आर्थिक फायद्याची संधी: कमी खर्चात जास्त नफा मिळवण्यासाठी हे वाण आदर्श आहे.
हरभरा लागवड: हवामान आणि मातीची माहिती
हरभऱ्याच्या चांगल्या उत्पादनासाठी योग्य हवामान आणि माती निवडणे महत्त्वाचे आहे.
- हवामान:
- तापमान: 24 ते 30 डिग्री सेल्सियस
- पावसाचे प्रमाण: 60-90 मिमी
- माती:
- चिकणमातीची माती लागवडीसाठी योग्य आहे.
- मातीचा सामू (pH) 6 ते 7.5 दरम्यान असावा.
लागवडीसाठी योग्य वेळ
हरभऱ्याची लागवड साधारणतः ऑक्टोबरच्या मध्यापासून सुरू होते. पेरणीसाठी योग्य कालावधी खालीलप्रमाणे आहे:
- पेरणीचा सर्वोत्तम कालावधी: 10 ऑक्टोबर ते 25 ऑक्टोबर
- या वेळेत पेरणी केल्यास पिकाची वाढ चांगली होते आणि उत्पादन अधिक मिळते.
लागवडीसाठी पद्धत
पुसा जेजी 16 च्या लागवडीसाठी योग्य पद्धतींचा अवलंब केल्यास उत्पादनामध्ये मोठी वाढ होऊ शकते:
- बियाण्याची तयारी:
- पेरणीपूर्वी बियाण्यांना ट्रायकोडर्मा किंवा कार्बेन्डाझिमने प्रक्रिया करा.
- यामुळे बियाण्यांवरील रोगांचा प्रादुर्भाव टाळता येतो.
- सरी पद्धती:
- हरभऱ्याच्या लागवडीसाठी 30 सें.मी. अंतरावर सऱ्या तयार करा.
- प्रत्येक सऱ्यांमध्ये 8-10 सें.मी. अंतरावर बी पेरावे.
- खत व्यवस्थापन:
- नायट्रोजन: 20 किलो प्रति हेक्टर
- स्फुरद: 50 किलो प्रति हेक्टर
- पालाश: 20 किलो प्रति हेक्टर
सिंचन व्यवस्थापन
पुसा जेजी 16 वाणाला कमी सिंचनाची गरज भासते. योग्य वेळेस सिंचन केल्यास उत्पादन वाढते:
- पेरणीनंतर पहिल्यांदा सिंचन करा.
- फुलोऱ्याच्या वेळी दुसऱ्या सिंचनाची गरज भासते.
- शेंगा भरताना शेवटचे सिंचन करा.
हरभऱ्यावरील कीड व रोग नियंत्रण
हरभरा पिकावर कुत्रा सुरवंट, दीमक, आणि शेंगा बोअर अशा कीटकांचा प्रादुर्भाव होऊ शकतो. यावर नियंत्रणासाठी पुढील उपाय करा:
- जैविक कीडनाशके वापरा:
- निंबोळी अर्क किंवा जैविक फवारणीचा वापर कीटक नियंत्रणासाठी करा.
- रासायनिक उपाय:
- डायमिथोएट @ 1.5 मिली प्रति लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करा.
- रोग नियंत्रण:
- फ्युसेरियम विल्ट टाळण्यासाठी बियाण्यांना ट्रायकोडर्मा वर्टिसिलियमने प्रक्रिया करा.
पुसा जेजी 16 वाणाचा आर्थिक फायदा
पुसा जेजी 16 वाणामुळे शेतकऱ्यांना कमी खर्चात चांगले उत्पादन मिळू शकते.
- प्रति हेक्टर उत्पादन: 1.3 ते 2 टन
- किमान सिंचन आणि कीटक नियंत्रणामुळे उत्पादन खर्च कमी होतो.
- या वाणामुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक स्थैर्य मिळते.
FAQs: हरभरा लागवड आणि पुसा जेजी 16 वाण
Q1) पुसा जेजी 16 वाण कशासाठी उपयुक्त आहे?
उ: कमी पाण्यात जास्त उत्पादन देणारे वाण म्हणून पुसा जेजी 16 कोरड्या भागासाठी उपयुक्त आहे.
Q2) हरभरा लागवडीसाठी पुसा जेजी 16 का निवडावे?
उ: हे वाण दुष्काळ प्रतिरोधक आहे, आणि रोग प्रतिकारशक्ती असलेले आहे.
Q3) हरभरा लागवडीसाठी कोणते हवामान आणि माती उपयुक्त आहे?
उ: 24-30 डिग्री सेल्सियस तापमान, 60-90 मिमी पावसाचे प्रमाण, आणि चिकणमातीची माती उपयुक्त आहे.
Q4) पुसा जेजी 16 मधून किती उत्पादन मिळते?
उ: प्रति हेक्टर 1.3 ते 2 टन उत्पादन मिळते.
निष्कर्ष
पुसा जेजी 16 वाणामुळे हरभरा लागवड अधिक फायदेशीर ठरते. कमी पाणी, दुष्काळ प्रतिरोधकता आणि रोग प्रतिकारशक्तीमुळे हे वाण कोरड्या भागातील शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरले आहे. योग्य काळजी आणि लागवडीच्या पद्धतींचा अवलंब केल्यास शेतकरी कमी खर्चात जास्त नफा मिळवू शकतात. हरभऱ्याच्या अधिक उत्पादनासाठी पुसा जेजी 16 वाणाचा अवलंब करा आणि आर्थिक स्थैर्य मिळवा.