नमस्कार शेतकरी मित्रांनो! मी आदेश निर्मले, आपले स्वागत करतो आपल्या “ताज्या मराठी बातम्या” मध्ये. आज आपण “गहू बियाणे जाती” याविषयी महत्त्वाची माहिती घेणार आहोत. या लेखात आम्ही तुम्हाला गव्हाच्या अशा जातिंविषयी सांगणार आहोत, ज्या तुम्हाला एकरी ६५ क्विंटलपर्यंत उत्पादन मिळवून देऊ शकतात. जर तुम्ही शेतीमध्ये अधिक नफा मिळवायचा विचार करत असाल तर हा लेख नक्की वाचा!
जर तुम्ही पहिल्यांदाच आमचा ब्लॉग वाचत असाल, तर ताज्या मराठी बातम्यांच्या व्हॉट्सअप ग्रुपला जॉइन करा. शेतीविषयी सर्व माहिती नियमितपणे आम्ही त्या ग्रुपमध्ये पाठवत असतो.
Table of Contents
- गहू बियाणे जातीची निवड का महत्त्वाची आहे?
- गव्हाच्या सर्वाधिक उत्पादन देणाऱ्या जाती: पुसा माळवी HD 4728
- गहू पेरणीची योग्य पद्धत
गहू बियाणे जातीची निवड का महत्त्वाची आहे?
गहू पिकांची लागवड करताना योग्य जातीची निवड करणे हे उत्पादन वाढवण्यासाठी आवश्यक आहे. गहू पिकाच्या जातीमध्ये उत्पादन क्षमता, कीटक आणि रोगप्रतिकारकता, आणि हवामान परिस्थितीनुसार संवेदनशीलता या गुणधर्मांमध्ये फरक असतो. योग्य गहू बियाणे जात निवडल्यास, शेतकरी अधिक उत्पादन आणि उच्च गुणवत्ता मिळवू शकतात.
गहू बियाणे निवडताना अशा जाती निवडाव्यात ज्या तुमच्या स्थानिक हवामान आणि मातीच्या प्रकारानुसार योग्य असतील.
गव्हाच्या सर्वाधिक उत्पादन देणाऱ्या जाती: पुसा माळवी HD 4728
पुसा माळवी HD 4728 ही गव्हाच्या सर्वाधिक उत्पादन देणाऱ्या जातींपैकी एक आहे. ही जात प्रति हेक्टर ६५ क्विंटलपर्यंत उत्पादन देऊ शकते. केंद्रीय विविधता प्रकाशन समितीने २०१६ साली या जातीला अधिसूचित केले, आणि मध्य प्रदेश, गुजरात, राजस्थान, उत्तर प्रदेशच्या काही विशिष्ट भागात या जातीची लागवड मोठ्या प्रमाणात केली जाते.
पुसा माळवी HD 4728 गहू बियाणे जातीची वैशिष्ट्ये:
- दाण्यांचा आकार आणि चमक: दाणे जाड, चमकदार, आणि रव्यावर आधारित उद्योगासाठी योग्य.
- उत्पादन क्षमता: ५४.२ क्विंटल प्रति हेक्टर, तर जास्तीत जास्त ६५ क्विंटल प्रति हेक्टरपर्यंत उत्पादन.
- परिपक्वता कालावधी: ही जात १२० दिवसांत पूर्णपणे पिकते.
- कीटक प्रतिकारकता: पानांवर आणि देठावर गंज रोगाला ही जात अत्यंत प्रतिरोधक आहे.
है पण वाचा : भिंड़ीच्या या टॉप 5 जातींची लागवड करा, तुम्हाला लाखों रूपये उत्पन्न मिळेल
बिगर सिंचन क्षेत्रांसाठी गव्हाचे सुधारित वाण
जेथे सिंचनाची सुविधा नाही, अशा भागांसाठी खास वाण विकसित करण्यात आले आहेत. काही वाणांचे उदाहरण:
- एचडी 3293: पावसाळी भागात लागवडसाठी योग्य.
- एचडी 3237: शुष्क भागात वाढण्यासाठी उपयुक्त.
- एचडी 3043: कमी पाण्यात टिकणारी जात.
या जातींमुळे शेतकऱ्यांना सिंचनाच्या कमतरतेतही उत्पादनात वाढ करता येते.
क्षारयुक्त जमिनींसाठी गव्हाच्या सुधारित जाती
ज्या भागातील माती क्षारीय असते, अशा ठिकाणी विशेषतः KRL 213, HKRL 1-4 आणि HS 420 या जाती चांगल्या प्रकारे वाढतात. या जातींनी प्रति हेक्टर 30 ते 45 क्विंटल उत्पादन मिळू शकते. या जातींच्या बियाण्यांचा वापर केल्यास क्षारयुक्त जमिनीतही चांगले उत्पादन घेता येते.
गहू पेरणीची योग्य पद्धत
१. योग्य तापमान: गव्हाच्या पेरणीसाठी २०-२५ अंश सेंटीग्रेड तापमान सर्वात योग्य मानले जाते.
२. मातीची तयारी:
- शेताची नांगरणी मातीच्या वळणाने करावी.
- कल्टीव्हेटरच्या सहाय्याने दोन ते तीन वेळा नांगरणी करून माती भुसभुशीत व समतल करावी.
- शेतात २०-२५ किलो युरिया टाकल्यास मातीला अतिरिक्त पोषण मिळते.
३. बियाणे प्रमाण:
- पेरणीपूर्वी बियाणे प्रक्रिया करावी जेणेकरून कीटक आणि रोगांपासून संरक्षण मिळेल.
- पेरणीसाठी १००-१२५ किलो बियाणे प्रति हेक्टर घेण्याचे प्रमाण योग्य आहे.
गहू बियाणे जाती आणि त्यांच्या उत्पादन क्षमतेनुसार विविध प्रकार
तुमच्या शेतीसाठी योग्य गहू बियाणे जात निवडताना, त्या जातीचे उत्पादन क्षमता, जमिनीचे प्रकार आणि कीटक प्रतिकारकता विचारात घेणे आवश्यक आहे.
१. पुसा जागृती HI 1653
- उत्पादन क्षमता: प्रति हेक्टर ५५ क्विंटल
- वापर: सिंचन क्षेत्रांसाठी उपयुक्त
२. करण श्रिया DBW
- उत्पादन क्षमता: प्रति हेक्टर ५५ क्विंटल
- वापर: गहू रोटाव्हेटरचा उपयोग करून जास्त उत्पादन मिळवण्यासाठी उपयुक्त
३. बिगर सिंचन क्षेत्रासाठी गव्हाच्या जाती
- HD 3293, HI 1620: पावसावर अवलंबून असलेल्या क्षेत्रांसाठी योग्य, उत्पादन क्षमता प्रति हेक्टर २५ ते ४० क्विंटल.
४. क्षारयुक्त जमिनीसाठी गहू बियाणे जाती
- KRL 213, HS 420: खारट आणि क्षारीय जमिनींसाठी उपयुक्त, उत्पादन क्षमता प्रति हेक्टर ३० ते ४५ क्विंटल.
गहू पेरणीसाठी योग्य वेळ
गव्हाच्या चांगल्या उत्पादनासाठी पेरणीची वेळ योग्य निवडणे महत्त्वाचे आहे. रब्बी हंगामात गव्हाची पेरणी १० नोव्हेंबर ते २५ नोव्हेंबर दरम्यान केली जाऊ शकते. या काळात तापमान आणि हवामान गव्हाच्या पेरणीसाठी आदर्श असते, ज्यामुळे पिकाची वाढ चांगली होते आणि उत्पादन क्षमता वाढते.
गहू बियाणे जातींसाठी जमिनीची योग्य तयारी
गहू पिकाची चांगली लागवड करण्यासाठी शेताची तयारी खालीलप्रमाणे करावी:
- नांगरणी: मातीला चांगले तयार करण्यासाठी पहिली नांगरणी खोल नांगरणी करावी.
- दुहेरी नांगरणी: माती भुसभुशीत करण्यासाठी दुसऱ्या वेळी हॅरो किंवा कल्टीव्हेटर वापरावा.
- रोटाव्हेटरचा वापर: एकाच नांगरणीत शेत तयार करण्यासाठी रोटाव्हेटरचा वापर करावा.
गव्हाच्या पेरणीपूर्वी बियाणे प्रक्रिया
गव्हाचे बियाणे कीटक आणि रोगांपासून सुरक्षित ठेवण्यासाठी त्याची प्रक्रिया करणे आवश्यक आहे. पेरणीपूर्वी बाविस्टिन आणि कॅबेन्डाझिम यांची २ ग्रॅम प्रति किलो या प्रमाणात बियाण्यावर प्रक्रिया करावी. यामुळे कीटकांचा प्रादुर्भाव कमी होतो आणि उत्पादनात वाढ होते.
गव्हाची पेरणी करताना तापमान आणि हवामान
गव्हाच्या योग्य उत्पादनासाठी तापमान अत्यंत महत्त्वाचे असते. 20 ते 25 अंश सेंटीग्रेड तापमान गव्हाच्या वाढीसाठी म्हतवाचे आहे. या तापमानात बियाण्यांची रुजवण चांगली होते, त्यामुळे रोपांची वाढ लवकर होते.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
१. गव्हाच्या पेरणीसाठी कोणत्या प्रकारची माती उपयुक्त आहे? उत्तर: गव्हाच्या पेरणीसाठी चिकणमाती विशेषतः उपयुक्त आहे, परंतु सर्व प्रकारच्या जमिनीत गहू लागवड करता येऊ शकते.
२. गहू बियाणे जातीची निवड करताना कोणते घटक विचारात घ्यावेत? उत्तर: उत्पादन क्षमता, कीटक प्रतिकारकता, परिपक्वता कालावधी, आणि जमिनीचा प्रकार हे घटक विचारात घेतले पाहिजेत.
३. पुसा माळवी HD 4728 गव्हाच्या जातीचे उत्पादन किती असते? उत्तर: ही जात प्रति हेक्टर ५४.२ ते ६५ क्विंटलपर्यंत उत्पादन देऊ शकते.
४. गव्हाची पेरणी कोणत्या कालावधीत करावी? उत्तर: रब्बी हंगामात १० नोव्हेंबर ते २५ नोव्हेंबर हा काळ गव्हाची पेरणी करण्यासाठी योग्य आहे.
५. पेरणीपूर्वी बियाणे प्रक्रिया का करावी? उत्तर: बियाणे प्रक्रिया केल्याने पिकाचे कीटक आणि रोगांपासून संरक्षण होते, ज्यामुळे उत्पादन क्षमता वाढते.
निष्कर्ष
गहू बियाणे जाती निवडताना उत्पादन क्षमता आणि कीटक प्रतिकारकता हे मुख्य घटक लक्षात घेतले पाहिजेत. पुसा माळवी HD 4728 ही जात प्रति हेक्टर ६५ क्विंटलपर्यंत उत्पादन देऊ शकते, आणि अशा प्रकारे शेतकऱ्यांना अधिक नफा मिळवून देण्याची क्षमता आहे. गव्हाच्या बियाणे जातींची योग्य निवड, पेरणीसाठी योग्य वेळ आणि बियाणे प्रक्रिया केल्यास उत्पादनात सुधारणा होऊ शकते.
हा लेख गहू बियाणे जाती या विषयावर आधारित असून शेतकऱ्यांना माहितीपूर्ण आणि उत्पादनवाढीसाठी उपयोगी आहे. या माहितीचा उपयोग करून शेतकरी अधिक नफा मिळवू शकतात.