कारल्याच्या लागवडीची योग्य पद्धत जाणून घ्या आणि त्याची लागवड करताना कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात
शेतकरी उत्पन्न वाढवण्यासाठी मुख्य पिकांव्यतिरिक्त : भाजीपाला लागवड हा उत्तम पर्याय ठरतो. सरकार शेतकऱ्यांना भाजीपाला आणि फळे लागवडीसाठी प्रोत्साहन देत आहे. भाजीपाला कमी वेळेत तयार होतो, त्यामुळे शेतकऱ्यांना लवकर नफा मिळतो. कारला हे एक असे पीक आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना कमी खर्चात चांगला नफा मिळतो. याची लागवड कशी करावी आणि कोणत्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात, याबद्दल सविस्तर माहिती या लेखात दिली आहे.
कारल्याचे औषधी गुणधर्म
कारल्याला बाजारात खूप मागणी आहे. याचे मुख्य कारण म्हणजे त्याचे औषधी गुणधर्म. कारल्याचा उपयोग मधुमेह, पचनविकार, त्वचाविकार, आणि लठ्ठपणा यांसाठी केला जातो. कारल्यामध्ये अनेक पोषक घटक असतात, जसे की:
- व्हिटॅमिन ए, बी, सी: हे जीवनसत्त्वे रोगप्रतिकारशक्ती वाढवतात.
- कॅरोटीन आणि बीटाकॅरोटीन: डोळ्यांसाठी फायदेशीर.
- लोह आणि जस्त: रक्तशुद्धीसाठी उपयुक्त.
- पोटॅशियम आणि मॅग्नेशियम: हृदयाचे आरोग्य सुधारते.
कारल्याचा रस मधुमेही रुग्णांसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. याच्या नियमित सेवनाने साखर नियंत्रणात राहते. शिवाय, त्याच्या सेवनाने मूळव्याध, कावीळ, आणि लठ्ठपणावर देखील उपचार होतो.
कारल्याच्या लागवडीचे फायदे
- कमी खर्च, जास्त नफा:
- एकरी लागवड खर्च फक्त 30,000 रुपये.
- उत्पन्न 2 ते 3 लाख रुपयांपर्यंत मिळू शकते.
- जलद उत्पादन:
- पेरणीनंतर 60-70 दिवसांत फळे तयार होतात.
- सतत मागणी:
- औषधी गुणधर्मांमुळे कारल्याला बाजारात चांगला भाव मिळतो.
कारल्याच्या लागवडीसाठी योग्य माती
- वालुकामय चिकणमाती कारल्यासाठी योग्य मानली जाते.
- नदीकाठची गाळाची मातीही उत्तम पर्याय आहे.
- मातीचा निचरा चांगला असावा.
- पिकासाठी माती मध्यम पोताची आणि सुपीक असावी.
लागवडीसाठी आवश्यक तापमान
कारल्याचे पीक उष्ण हवामानात चांगले तयार होते. यासाठी:
- तापमान 20°C ते 40°C योग्य आहे.
- शेतात ओलावा टिकवणे गरजेचे आहे.
पेरणीसाठी कारल्याच्या सुधारित जाती
शेतकरी त्यांच्या गरजेनुसार कारल्याच्या सुधारित जाती निवडू शकतात. लोकप्रिय जाती आहेत:
- पुसा स्पेशल
- हिसार सिलेक्शन
- अर्का हरित
- पंजाब-14
- कल्याणपूर बारमाही
Also Read : या खास तीन उपायाने गाईचे आणि म्हशीचे दूध उत्पादन तिप्पट होईल लगेच जाणून घ्या
पेरणीसाठी योग्य वेळ
- उन्हाळी पेरणी: जानेवारी ते मार्च.
- पावसाळी पेरणी: जून ते जुलै.
- डोंगराळ भागातील पेरणी: मार्च ते जून.
कारल्याच्या बियाण्यांची तयारी
- पेरणीपूर्वी बिया 24 तास पाण्यात भिजवून ठेवा.
- नंतर सावलीत वाळवून पेरणी करा.
- बियाण्यांची गुणवत्ता तपासून निवड करा.
पेरणी कशी करावी?
- शेताची नांगरणी करून सपाटीकरण करा.
- 2 फूट अंतरावर बेड तयार करा.
- 1 ते 1.5 मीटर अंतरावर बियाणे पेरा.
- बियाणे 2 ते 2.5 सेमी खोलीत लावा.
- पेरणीनंतर हलक्या प्रमाणात पाणी द्या.
वेलीला आधार द्या
- कारल्याच्या वेली लांब वाढतात.
- वेलीला लाकडी काठी, बांबू, किंवा लोखंडी सळ्या लावून आधार द्या.
- आधारामुळे फळ खराब होणार नाहीत आणि वेली व्यवस्थित वाढतील.
सिंचनाची पद्धत
- शेतात ओलावा राखण्यासाठी हलके पाणी द्या.
- फुलांच्या आणि फळांच्या अवस्थेत नियमित पाणी द्या.
- शेतात पाणी साचू नये, याची काळजी घ्या.
तण नियंत्रण
- पेरणीनंतर सुरुवातीच्या टप्प्यात शेत तणमुक्त ठेवा.
- तण काढून शेत साफ करा.
- तण नियंत्रणामुळे पिकांची वाढ चांगली होते.
कारल्याची काढणी कधी करावी?
- पेरणीनंतर 60-70 दिवसांत फळे तयार होतात.
- लहान आणि मऊ फळे काढा.
- फळे काढताना देठ 2 सेमी लांब ठेवा, यामुळे ती जास्त काळ ताजी राहतील.
- काढणी नेहमी सकाळी करा.
कारल्याची लागवड करताना होणारा खर्च व नफा
- लागवड खर्च: 30,000 रुपये प्रति एकर.
- उत्पादन: 50-60 क्विंटल प्रति एकर.
- नफा: 2-3 लाख रुपये प्रति एकर.
महत्त्वाचे मुद्दे लक्षात ठेवा
- योग्य माती आणि तापमान निवडा.
- लागवड करण्यापूर्वी बियाण्यांची तयारी करा.
- वेलीला आधार द्या.
- पाणी साचण्यापासून पिकाचे रक्षण करा.
- योग्य वेळी काढणी करा.
निष्कर्ष
कारल्याची लागवड शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरते. कमी खर्चात जास्त नफा मिळवण्यासाठी हे एक उत्तम पीक आहे. औषधी गुणधर्मांमुळे बाजारात याला चांगला भाव मिळतो. योग्य पद्धतीने लागवड केल्यास शेतकरी जलद उत्पन्न मिळवू शकतात. त्यामुळे शाश्वत शेतीसाठी कारला लागवड हा एक उत्कृष्ट पर्याय आहे.